Trong khi ngành y tế vẫn chưa tìm ra phác đồ điều trị thì tình trạng tàng trữ, sử dụng và buôn bán trái phép ma túy tổng hợp tiếp tục diễn biến phức tạp.
Tại TPHCM, lực lượng phòng chống ma túy liên tục tấn công, trấn áp, triệt phá nhiều đường dây mua bán trái phép chất ma túy từ bên ngoài vào, song tệ nạn này vẫn tiềm ẩn phức tạp. Nguy hiểm nhất là có nhiều đối tượng sử dụng ma túy tổng hợp đã và đang gây ra nhiều hệ luỵ khó lường. Thượng tá Phùng Văn Đẳng, Phó phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (PC47) Công an TPHCM, cho biết: “Đối tượng mua bán ma túy ngày càng tăng về số lượng và số vụ và như vậy đối tượng nghiện sẽ tăng lên. Cách đây khoảng 10 năm, tụi tôi bắt chừng 3, 4 bánh heroin thì thấy nó là nhiều rồi. Giờ bắt vụ nào cũng 10 bánh trở lên. Chở bằng xe tải không. Thậm chí cái ma túy tổng hợp giờ sản xuất ngay trong nội địa. Rất nhiều vụ ma bán ma túy mà bọn nó ngồi suy nghĩ rồi chiết xuất từ dược phẩm ra”.
Bên cạnh đó, sự phức tạp và gia tăng tỷ lệ người sử dụng ma túy tổng hợp đã khiến cho công tác điều trị cai nghiện đối mặt với rất nhiều khó khăn. Tại buổi làm việc với Ủy ban nhân dân TPHCM mới đây về công tác phòng chống ma túy, mại dâm, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, khó nhất là cai nghiện ma túy tổng hợp: “Ma túy đá càng ngày càng tăng nhưng chúng ta không thể khẳng định là những người sử dụng ma túy đá là không nghiện thuốc phiện. Hiện nay những đối tượng đó rất phức tạp và rất khó. Phác đồ điều trị thế giới cũng chưa có thì ta xem tất cả yếu tố xung quanh xã hội, dịch tễ học, bệnh tật và điều trị. Phối hợp dịch tễ với tâm thần và lâm sàng xem thế nào. Làm sao tránh được tái nghiện và quay về cộng đồng là lý tưởng nhất nhưng số đó là bao nhiêu phần trăm. Nhưng ma túy đá là một bài toán rất khó”.
Bác sỹ Huỳnh Thanh Hiển, Bệnh viện Tâm thần TPHCM có nhiều năm nghiên cứu về người sử dụng hàng đá cho rằng: ma túy tổng hợp có tác hại rất mạnh tới thần kinh, não bộ người sử dụng dẫn tới các bệnh giảm trí nhớ, tiếp thu và phản xạ thông tin chậm. Người thường xuyên sử dụng rất dễ dẫn tới các bệnh về tâm thần. Việc cai nghiện có thành công hay không phụ thuộc nhiều vào lý trí, quyết tâm của người nghiện. Về cơ bản là phải tách người nghiện ra khỏi môi trường có thể mua, tiếp cận được với ma tuý dễ dàng, tách họ khỏi bạn bè có thể rủ rê họ dùng ma tuý. Đồng thời người thân nên gần gũi, chia sẻ, thông cảm với họ, không để họ bị suy sụp, buồn chán, dẫn đến suy nghĩ phải đi tìm ma tuý tổng hợp để “kích” tinh thần lên: “Cái vấn đề là loạn thần cấp của ma túy đá nó không khác gì những bệnh nhân tâm thần phân liệt mà người ta gọi là điên. Chỉ có khác nhau là cái tâm thần phân liệt là sự tăng tiết của chất trên não nó vô căn và cái ma túy đá nó cũng nằm trên đó nhưng do dưới sử dụng của ma túy đá thì việc điều trị cũng không khác gì, dùng thuốc y chang như vậy nhưng nó nhanh hết hơn. Và sau đó thì mất thú vui đó thì bệnh nhân sẽ rơi vào trầm cảm. Cái mấu chốt vấn đề là chúng tôi điều trị trầm cảm, hậu cai, để ngăn ngừa sự tái phát”.
Theo báo cáo của Sở Lao động Thương binh và Xã hội TPHCM, tội phạm ma túy và tệ nạn ma túy trên địa bàn Thành phố tiếp tục diễn biến phức tạp, Thành phố có trên 22.500 người nghiện có hồ sơ quản lý, cai nghiện bắt buộc phục hồi cho gần 8.900 người, đang quản lý tại địa phương là trên 800 người. Trong đó, 70% là có sử dụng ma túy tổng hợp. Ông Đoàn Hữu Bẩy, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa giáo văn xã, Thư ký Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm cho rằng: giải pháp hết sức quan trọng là quản lý chặt các tụ điểm vui chơi giải trí và xử phạt nghiêm minh khi phát hiện sai phạm: “Tới 70% là sử dụng ma túy tổng hợp mà hiện nay thì cơ chế, chính sách còn chưa hoàn thiện đầy đủ. Phải gọi là sử dụng hay là nghiện đẫn đến xác định tình trạng nghiện rồi các công việc tiếp theo như thế nào để quản lý số học viên và số đối tượng này. Thế thì đón tinh thần này cũng phải mở rộng để cai nghiện tự nguyện có thể sắp tới là nó nhiều lên. Mà đây mới chính là xu thế đổi mới về cai nghiện”.
Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Thị Thu, nhận định: Việc mua bán, sử dụng ma túy tổng hợp tăng nhanh trong thanh thiếu niên, trong khi đó, công tác cai nghiện lại chưa đạt hiệu quả, thời gian hòa nhập cộng đồng càng dài thì tỷ lệ tái nghiện ma túy càng cao: “Mặc dù đã cai nghiện thành công ở các trung tâm nhưng khi về địa phương một thời gian là các em sẽ tái nghiện ngay. Chỉ cần đi ngang chỗ hồi xưa mua thuốc hay gặp lại người bạn cũ là tự nhiên cơn nghiện nó lại muốn nghiện trở lại. Lại thấy thèm và rất dễ quay lại con đường cũ. Thế thì tôi có đặt câu hỏi là “Để các em có thể cai được vĩnh viễn luôn thì bằng giải pháp nào? Thì các em trả lời chỉ có cách đưa tụi em lên rừng lên núi cách biệt vài năm thì quay trở lại TP mới hy vọng”.
Ma túy tổng hợp cũng chiếm số lượng lớn trong số tang vật thu giữ liên quan đến tội phạm ma túy với tỷ lệ 63%. Trong đó, nhiều vụ việc có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, gây mất trật tự an toàn xã hội. Ngoài ra, không có thuốc điều trị sẵn có, gia tăng số người buôn bán, gia tăng số người rối loạn do sử dụng ma túy tổng hợp, chương trình điều trị chưa hiệu quả, tỉ lệ tái nghiện cao, nhiều thách thức đối với công tác phòng chống ma túy tại Việt Nam.
