Thành phố Hồ Chí Minh có số lượng chung cư được xây dựng nhiều, từ bình dân cho đến cao cấp. Nhắm đến đối tượng có nhu cầu về nhà ở với mức trung bình, chung cư mọc lên rầm rộ kéo theo nhiều bất cập như: một số chủ đầu tư chỉ chú trọng thu lợi nhuận từ việc bán căn hộ mà chưa quan tâm đến nghĩa vụ sau bán hàng; không công khai đầy đủ các thông tin về dự án và những thay đổi của dự án trong quá trình thực hiện đầu tư. Có những chủ đầu tư vi phạm các quy định pháp luật về đầu tư xây dựng, pháp luật về nhà ở, về phòng cháy chữa cháy... làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc vận hành của toà nhà và đời sống của cư dân. Do đó, một bộ phận cư dân cảm thấy không an tâm khi chọn chung cư làm nơi sinh sống lâu dài.
Thời gian gần đây, việc tranh chấp giữa cư dân sinh sống tại các dự án nhà chung cư với các chủ đầu tư xung quanh quỹ bảo trì; dịch vụ quản lý vận hành; bầu Ban quản trị chung cư hay chất lượng xây dựng chung cư, thiết bị phòng cháy chữa cháy…vẫn thường xuyên xảy ra. Cùng với đó, tình trạng nhiều chủ đầu tư không bàn giao nhà đúng cam kết tiến độ; thế chấp căn hộ, dự án cho ngân hàng mà không được người mua nhà đồng ý hay việc không làm sổ đỏ kịp thời khiến người mua nhà hoang mang, lo lắng.
Chung cư Khang Gia Tân Hương. Ảnh: Vietnamnet
Chung cư Khang Gia Tân Hương, phường Tân Quý, quận Tân Phú do Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển địa ốc Khang Gia làm chủ đầu tư. Trong suốt quá trình triển khai dự án, chủ đầu tư đã liên tục vi phạm quy định của pháp luật về xây dựng, xây tăng thêm căn hộ so với thiết kế ban đầu, chưa nghiệm thu chất lượng công trình vẫn bàn giao căn hộ cho khách hàng. Trong quá trình thi công, Công ty Khang Gia tận dụng diện tích ở tầng trệt, tầng lửng nơi sinh hoạt cộng đồng, khu vực thương mại để chia nhỏ diện tích xây dựng trái phép 71 căn hộ. Diện tích mỗi căn hộ quá nhỏ đã không đáp ứng điều kiện, quy chuẩn xây dựng nhà chung cư, hệ thống phòng cháy chữa cháy cũng không có, gây nguy hiểm cho cư dân. Từ thiết kế ban đầu chỉ có 232 căn hộ, chủ đầu tư đã xây dựng nâng tổng số lên 410 căn hộ, hệ thống phòng cháy chữa cháy vẫn không được đảm bảo, máy bơm chữa cháy không kích hoạt khi để chế độ tự động dẫn đến xảy ra vài lần chập điện cháy… Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Trưởng Ban Quản trị chung cư Khang Gia Tân Hương cho biết, mấy năm qua, cư dân liên tục phản ánh về Công ty Khang Gia và có đơn kiến nghị gửi đến các cơ quan chức năng, nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết: “Khi phát hiện vấn đề đó, người dân đã gửi đơn kiến nghị khẩn cấp lúc chủ đầu tư đang xây dựng, nhưng mà cơ quan chức năng không vào cuộc xử lý để cho chủ đầu tư xây xong và bán cho người dân. Từ thời điểm đó đến nay người dân gửi đơn thư cả mấy sọt và lúc thành lập ban quản trị có quyết định từ tháng 1/2018, ban quản trị đã gửi đơn lên UBND TP 10 lần, Sở xây dựng, PCCC. Tới thời điểm này, cơ quan chức năng chưa xử lý được nột việc gì, chủ đầu tư chưa khắc phục được việc gì về công trình này vẫn để cho người dân sống trong nơm nớp lo sợ”.
Không những vậy, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển địa ốc Khang Gia còn thế chấp quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất cho Ngân hàng Thương mại cổ phần Nam Á nên dù đã vào ở được 5 năm, cư dân nơi đây cũng chưa có giấy tờ hợp lệ, dẫn đến việc chủ đầu tư bán 1 căn hộ cho nhiều người như trường hợp của anh Hoàng Thế Vinh mua căn hộ ở chung cư Khang Gia Tân Hương vào năm 2016, với giá hơn 1 tỷ rưỡi đồng, khi dọn vào ở, anh mới bàng hoàng phát hiện: “Chứ nó cháy một cái đêm hôm khuya khoắt không biết đường mà chạy lúc ấy chỉ ra đường mà ở thật sự không đảm bảo một chút nào hết, rồi phí bảo trì, chung cư xài gì cũng phải có tiền để bảo trì bảo dưỡng định kỳ, nếu nó hư một mà mình không bảo dưỡng từ đó phát sinh ra nhiều cái hư hơn. Mấy trận mưa lớn chặn đường xuống hầm, nếu không chặn hư hỏng tài sản của cư dân xe cộ dưới đấy. Trong hợp đồng họ hứa sau 12 tháng thì sẽ có sổ, nếu không có sổ thì họ sẽ hoàn tiền, tới bây giờ trốn mất tăm luôn.”
Tại chung cư 26 Nguyễn Thượng Hiền, phường 1, quận Gò Vấp cũng xảy ra tình trạng cư dân nhận nhà nhưng chưa nhận được sổ hồng dù vào ở được khá lâu: “Chưa có sổ, người ta ở được mình cũng ở được, sao lo gì, có thì có bao trăm ngươi có phải mình mình đâu mà lo, Mới họp ban quản trị đang chạy sổ thúc đẩy cho nhanh”.
“Chưa làm xong sổ, tùy từng nhà có nhà ghi một năm, nhà ghi 2 năm, nhà tôi ghi một năm, giờ 3, 4 năm rồi. vừa rồi họp cũng có ý kiến người ta bảo người ta đang làm”. Người dân ở chung cư 26 Nguyễn Thượng Hiền cho biết.
Không dừng lại ở sai phạm trong thiết kế, xây dựng, nghiệm thu phòng cháy chữa cháy, chậm có sổ hồng cho cư dân, các chủ đầu tư còn không minh bạch trong sử dụng nguồn quỹ bảo trì, xử lý rác thải. Ví như chung cư Phúc – Lộc – Thọ ở quận Thủ Đức được quảng cáo là chung cư cao cấp với nhiều trang thiết bị hiện đại, căn hộ xây thông thoáng… nên chị Mỹ Hạnh khi đến xem nhà mẫu đã không chút đắn đo, đặt cọc, đóng tiền hàng tháng và chờ đến ngày bàn giao nhà. Thực tế khi đến nhận nhà, việc chung cư áp dụng đổ rác theo ống gây mất vệ sinh trở thành điểm trừ trong mắt chị Mỹ Hạnh: “Nếu có nhà rác riêng, có thùng mình bỏ vô, phân loại rác thì hàng ngày họ dọn đi rất sạch sẽ. Còn hiện nay là ống rác từ tầng 16 đổ xuống, rất dơ bẩn. Tầng hầm rác và hầm xe nằm chung nên rất dơ”.
Hiện Luật nhà ở năm 2014 có hẳn chương VII về quản lý, sử dụng nhà chung cư, quy định cụ thể hình thức xử phạt những vướng mắc, bất cập về chung cư cũng như phương án, giải pháp trong công tác quản lý, vận hành, sử dụng nhà ở chung cư, phần sở hữu riêng và phần sở hữu chung…. Theo đó, nếu chủ đầu tư không thực hiện như cam kết ban đầu với người mua nhà có thể bị phạt đến 1 tỷ đồng. Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ tịch Hội Luật gia TPHCM, cho rằng: “Trong lĩnh vực đất đai, chậm làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận cho người mua nhà ở, người nhận quyền sử dụng đất ở... có thể bị phạt đến 1 tỷ đồng. Người bị phạt còn bồi thường thiệt hại, xử lý theo luật hình sự và thực tế đã xử lý hình sự nhiều vụ việc lừa đổi, chiếm đoạt tài sản của người dân, lấy tiền của người dân, không sử dụng đúng mục đích….”
Với những quy định của pháp luật như trên, có thể nói, mức xử phạt chủ đầu tư khi không thực hiện đúng trách nhiệm của mình với người mua nhà là khá cao, tuỳ theo mức độ hành vi vi phạm thậm chí là xử lý hình sự. Tuy nhiên, những sai phạm trong xây dựng, vận hành các tòa nhà chung cư vẫn thường xuyên diễn ra đòi hỏi cơ quan chức năng phải tăng cường phát hiện, xử lý kiên quyết, mạnh mẽ, nhanh chóng hơn nữa thì mới tăng sức răn đe đối với chủ đầu tư các chung cư hiện nay.
