Đôi khi vô tình trong các sinh hoạt hàng ngày, chúng ta bị gãy xương mà không biết, đến khi bác sĩ nói thì mới nhận ra và ngỡ ngàng, và có một số tình huống bị gãy xương mà không biết dẫn đến việc bỏ qua một số giai đoạn trong điều trị.
Những trường hợp bị gãy xương mà bỏ qua do không biết
Chúng ta có rất nhiều những trường hợp bệnh nhân đi khám do vấn đề đau (đau cổ, đau bàn tay, đau một vị trí khớp nào đó), bác sĩ khám hoài nhưng không biết nguyên nhân do đâu, mà hỏi bệnh nhân nguyên nhân thì lại không rõ, do thứ nhất việc té thì đã xảy ra từ lâu, thứ hai bản thân người bị thấy không có gì nghiêm trọng.
Có nhiều loại xương trong cơ thể khi gãy, không gây ra ảnh hưởng nhiều, lúc đầu bệnh nhân chỉ thấy hơi đau đau, rồi sau thời gian trôi qua, đau ngày càng nhiều nhưng mà bệnh nhân không có sự liên kết giữa việc mình té với việc mình đau, bởi vì người ta nghĩ chuyện té là rất bình thường và sau khi té vẫn có thể cử động bình thường, chắc là không có vấn đề gì nên đã bỏ qua.
Trường hợp gãy xương bỏ xót
Xương thuyền – có hình dạng giống chiếc thuyền, là một trong số xương thuộc hàng xương của cổ tay, cùng với cái loại xương khác như xương tháp, xương đậu, xương than, xương thê, xương cả, xương móc nối bàn tay với đầu dưới xương quay, giúp cổ tay hoạt động linh hoạt. Xương thuyền tiếp giáp rất nhiều xương nằm xung quanh, cũng vì tiếp giáp nhiều xương nên nó sẽ có mặt sụn, do đó toàn bộ xương thuyền được bao bọc bởi sụn, chỉ có một phần eo nhỏ cho một động mạch vào trong nuôi xương thuyền, chỗ eo đó lại là chỗ dễ bị gãy.
Xương thuyền dễ bị gãy khi chúng ta té chống bàn tay xuống đất, bàn tay bị gập về mặt lưng, dẫn đến gãy ở eo xương thuyền. Nhưng vì kích thước bé và chỗ gãy sẽ không chảy máu nhiều nên chúng ta chỉ cảm thấy hơi đau đau ở cổ tay. Chuyện này rất hay thường gặp, giống như chúng ta té xe gắng máy, sau đó về nhà chỉ thấy hơi nhức nhức, rồi sau thời gian sẽ quên đi. Thời gian dài, chúng ta sẽ cảm thấy tay của mình sẽ cử động khó khăn, mỗi lần cử động nó lại đau, khi vô tình bóp vào ô mô cái (khi ta duỗi tay cái ra sẽ thấy trên hai sợi gân sẽ thấy cái hố lào) sẽ thấy đau vì đây là vị trí của xương thuyền.
Đặc điểm của xương thuyền là chỉ có một mạch máu nuôi ở đó, mà khi bị gãy, sẽ rất khó lành. Khi bị gãy xương thuyền, thường người ta sẽ có chỉ định mổ, nhằm bắt vít để ép xương thuyền trở lại để cho nó lành được, còn nếu xương thuyền bị di lệch nhiều hơn, đôi khi để lâu, thì biện pháp được áp dụng sẽ là ghép một cái xương vào đó để kích thích cho nó mau lành, và thời gian lành của xương thuyền thường rất lâu. Thường sau khi kết hợp xương, người ta còn phải đặt nẹp bột từ 4-8 tuần, rồi chụp phim kiểm tra, có khi một năm sau nó mới có dấu hiệu lành.
Thường thì bệnh nhân sẽ bị té trước đó 2- 3 tháng, thấy tay không hết đau, người ta đi khám bệnh. Khi được bác sĩ hỏi “Gần đây có té gì không?” sẽ trả lời là “Gần đây không có té hay gì cả”. Nếu bác sĩ nghi ngờ, sẽ cho chụp X-quang nhưng cũng sẽ không phát hiện ra vết gãy, vì đặc điểm của xương thuyền không thể chụp X quang thông thường mà có thể kiểm tra được, người ta có một tư thế chụp X quang áp dụng riêng cho xương thuyền gọi là tư thế chụp xương thuyền.
Bây giờ với sự phát triển của ngành chuẩn đoán hình ảnh, chúng ta có phim Citi Scan, khi chúng ta chụp Citi Scan sẽ dễ dàng phát hiện ra xương thuyền bị gãy, và người ta cũng có thể tái tạo lại trong không gian 3 chiều hình ảnh xương thuyền bị gãy như thế nào, đường gãy nó ra làm sao, liệu nó có bị huỷ xương hay không.
Vậy nên chúng ta cần lưu ý, nếu chúng ta té, mà khoảng hơn 1 tuần sau, vẫn bị đau, thì chúng ta nên đi khám lại, coi thử là có bị gãy xương thuyền hay không, bằng cách là cho đi chụp phim, sau đó là chụp Citi. Và có một số trường hợp khi được bác sĩ đề nghị mổ thì không chịu mổ mà đề nghị bó bột hay gắn nẹp, thì trong những trường hợp gãy xương thuyền có chỉ định mổ thì chúng ta nên đi mổ, làm lại cái xương thuyền càng sớm càng tốt, vì chúng ta không làm lại xương thuyền thì nó sẽ ảnh hưởng đến cả bàn tay, nó sẽ bị thoái hoá toàn bộ khớp cổ tay, và như vậy sẽ rất là đau, người ta phải lấy bỏ khớp cổ tay hay hàng xương thứ nhất của cổ tay đi, rồi cổ tay mình sẽ bị yếu đi.
Phần giải đáp thắc mắc
(Bác sĩ Tăng Hà Nam Anh - Phó Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật thực nghiệm Đại học Y Dược - Trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Nguyễn Tri Phương)
* Trước đây, khớp gối chân của tôi rất là khoẻ, trong gần một năm nay tôi không chơi thể thao, trước đây tôi chơi thể thao rất là nhiều. Cách đây 2 tháng, tôi có chơi lại và khởi động cơ xương bình thường khoảng hơn 1 tiếng, và khoảng hơn 1 tuần sau, tôi có chơi lại được một buổi nhưng hơi quá sức, chơi khoảng hơn 3 giờ, cụ thể là môn tennis, hôm sau, tôi thấy đầu gối ở chân phải đau, đau như thể có một cái gai trồi lên từ đầu gối, cứ mỗi lần đi lên cầu thang thì lại đau. Còn vấn đề khác là vai bên trái của tôi có cảm giác hơi bị ê, trước đây tôi cứ nghĩ đó là triệu chứng của người ngồi máy tính nhiều, nhưng gần đây tôi nhận thấy, tay trái của tôi khi đưa lên mà không có điểm tựa thì sẽ có hiện tượng bị run. Cho tôi xin hỏi đây là triệu chứng của vấn đề gì và cho tôi lời khuyên.
- Bác sĩ Tăng Hà Nam Anh: Trước hết là phần khớp gối của anh, chúng ta biết là chúng ta càng ngày thì càng lớn tuổi và càng ngày càng già đi, từ già ấy có nghĩa là tất cả các cơ quan trong cơ thể đều già đi cả. Không có cái gì mà sẽ trẻ với thời gian được từ tóc bạc, da nhăn, đến chuyện xơ hoá mạch máu rồi rối loạn chuyển hoá mỡ,... Tất cả những điều đó người ta cho là quá trình lão hoá.
Theo thời gian chức năng của các cơ quan cũng vậy, tương tự vậy, chức năng sụn của khớp gối cũng bị mòn đi theo thời gian. Khi chúng ta lớn tuổi thì lớp sụn đó bị mòn đi, lớp sụn đó có chức năng rất quan trọng là giúp giảm tải trong quá trình chạy nhảy thì lực tác động từ trên bắp đùi xuống dưới mâm chày, xuống dưới cẳng chân, rồi dội xuống dưới đất, nó giúp giảm bớt lực này đi, hấp thụ bớt phần lực và như vậy chúng ta chạy nhảy nhẹ nhàng không bị đau.
Vậy nên trong một lần mà anh chơi đến 3 tiếng đồng hồ như vậy, vì sụn nó đã lão hoá rồi lại còn gánh thêm một cái tình trạng có thể xem như là chấn thương, thì nó sẽ gây ra tình trạng đau. Tuy nhiên, không phải ai bị đau đều sẽ do thoái hoá khớp, khi chúng ta thấy đi thì nó mới đau còn ngồi nghĩ thì không đau, đó là triệu chứng của vấn đề đau do cơ học, mà do cơ học ở đây có nhiều cái nguyên nhân, một trong số đó là lớp sụn này nó bị hư rồi, thứ hai nữa là sụn chêm, chêm giữa đầu cầu và mâm chày, nó có tác dụng tán đều lực ra và giữ cho khớp gối vững hơn, mà lớp sụn này nó bị rách thì nó cũng có thể gây đau.
Về việc tại sao lúc leo lên cầu thang lại đau, vì do lúc ấy lực tác động lên khớp gối rất lớn, lực có thể gấp ba lần trọng lượng cơ thể của mình, vì vậy các cơ sẽ áp mạnh đầu cầu đùi vào mâm chày, kéo cả trọng lượng của mình lên như vậy thì cái lực mà đè lên khớp gối gấp 3 lần, điều này dễ hiểu là tại sao chúng ta đi trên cầu thang lại đau nhiều hơn đi trên đất bằng. Trên đây là hai nguyên nhân phổ thông nhất có thể gây ra đau khớp gối của anh, để kiểm tra anh có thể đi chụp X quang và cộng hưởng từ để xem sụn chêm có rách hay không. Vậy nên anh cần đi đến bác sĩ để có chuẩn đoán chính xác và đưa ra phương án điều trị là uống thuốc, phẫu thuật hay tập luyện gì đó.
Đối với khớp vai. Mùa của cái khớp vai khi trời chuyển từ bắt đầu nóng sang lạnh thì các khớp vai bắt đầu bị đau. Và nguyên nhân hàng đầu đối với những người có tuổi, có nghĩa là từ 40 trở lên, khi hoạt động khớp vai nhiều, có hai nguyên nhân một là viêm gân khớp xoay (gân khớp xoay giúp chúng ta xoay được cánh tay), còn một nguyên nhân nữa là viêm co rút bao khớp, thì nguyên nhân này biểu hiện là khi chúng ta giở tay lên thì đau và chúng ta không thể giở tay lên cao được. Để chuẩn đoán chính xác bệnh lý ở khớp vai, thì người ta phải chụp phim MRI và có tiêm thuốc cản từ vào khớp vai, để xem là bệnh lý nào.
