Phòng thí nghiệm y học tái tạo, một lĩnh vực quá mới tại Việt Nam, những ngày đầu không dự án, không thiết bị, không có nguồn tài trợ, nhưng vẫn không làm khó nhà khoa học trẻ Nguyễn Thị Hiệp. Sở hữu 26 công bố khoa học ISI, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp tự nhận mình sinh ra là để làm khoa học.
Cách nói chuyện gần gũi mộc mạc là ấn tượng đầu tiên khi tiếp xúc với Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp, hiện là Giảng viên Trường Đại học Quốc tế, Bộ môn Kỹ thuật y sinh. Và, ngay cả khi nói về khoa học, về những công trình nghiên cứu có ý nghĩa lớn trong lĩnh vực y học tái tạo, chị vẫn dùng những ngôn từ bình dân mà người ngoài ngành, ai cũng có thể hiểu và nắm bắt dễ dàng. Bởi trên thực tế, những nghiên cứu của Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp đã và đang góp phần giải quyết những vấn đề hóa búa trong lĩnh vực y học.
TS Nguyễn Thị Hiệp (thứ hai từ phải sang) làm việc cùng sinh viên trong phòng thí nghiệm. Ảnh: TTO
Giải thưởng 20.000 đô la Mỹ với giải Nhất cuộc thi Giải thưởng Khoa học ASEAN - Mỹ lần thứ ba mới đây của Tiến sĩ Hiệp. Chia sẻ về đề tài đạt giải, Tiến sĩ Hiệp cho hay xuất phát từ nguyên nhân di cư ở nông thôn ra thành thị gây nhiều áp lực cho các dịch vụ chăm sóc y tế tại các TP lớn. Trong khi đó, với các vật liệu sinh học, thiết bị y tế thông minh, ứng dụng chữa bệnh từ xa sẽ giải quyết được bài toán chăm sóc mọi người tại nhà: “Cái mà mình nhìn thấy đó là người ta có thể sử dụng sản phẩm hiện đại để chữa trị tại nhà, thay vì có vấn đề cũng chạy vào bệnh viện, gây áp lực cho bệnh viện. Đối với con mình cũng vậy, khi con bệnh mình phải suy nghĩ có cần vào bệnh viện hay không, thậm chí bị lây bệnh, gây stress cho trẻ. Nhưng ít ai biết và hiểu vấn đề đó nên mình muốn lan truyền và giải thích cho mọi người hiểu rằng: ngoài chuyện nhất định phải vào bệnh viện, chúng ta còn có những giải pháp khác. Giải pháp mà bộ môn mình đang làm đưa ra là tạo ra những thiết bị mà người bệnh chỉ cần ở nhà họ có những thiết bị kiểm tra. Những dữ liệu đó chuyển lên bệnh viện, chỉ cần một bác sĩ có thể nhìn được tất cả dữ liệu ở nhiều nơi, họ sẽ đưa ra loại thuốc gì mà người bệnh nên uống”.
Hơn 10 năm nghiên cứu về các vật liệu ứng dụng trong y học, Tiến sĩ Hiệp có 26 công bố khoa học ISI, 6 công bố khoa học thuộc các tạp chí quốc tế, 6 bài báo trong nước và hơn 40 bài báo khoa học ở các hội nghị quốc tế. Thế nhưng, đằng sau những con số biết nói đó là một hành trình phấn đấu không mệt mỏi mà có lúc chị tưởng chừng như đã bỏ cuộc. Tốt nghiệp cử nhân Hóa tại Trường Đại học Khoa học tự nhiên TPHCM, nhận bằng thạc sĩ và tiến sĩ tại Trường Đại học Soonchunhyang, Hàn Quốc, chị trở về nước làm giảng viên bộ môn kỹ sinh tại Trường Đại học Quốc tế. Nhớ lại năm 2012, khi quay trở về Việt Nam làm công tác nghiên cứu tại Trường Đại học Quốc tế, trong bộ môn Kỹ thuật y sinh mới chỉ có thiết bị y tế chứ chưa có phòng thí nghiệm. Mà thiết bị y tế lại không liên quan đến lĩnh vực y học tái tạo mà chị nghiên cứu.
Lúc đó, chị và Giáo sư Tiến sĩ Võ Văn Tới, Trưởng bộ môn phải đi vay tiền của Đại học Quốc gia TPHCM để mua từ những thiết bị đơn giản nhất để làm thí nghiệm. Rồi làm đề tài nghiên cứu không lương. Thêm nữa, thiên chức làm mẹ của người phụ nữ đã khiến chị phải đấu tranh, phải lựa chọn, và đã quyết định chọn cả hai, Tiến sĩ Hiệp nhớ lại: “Bọn mình phải đi hết Lab này đến Lab kia để học và cho ra được cái hướng thế nào là y học tái tạo. Mình tìm hiểu và học xong 4 năm cũng là lúc mình xong tiến sĩ. Về nước, mình vật vã thêm 4 năm nữa mới ra được hình thù phòng thí nghiệm như bây giờ. Lúc mình nản nhất là lúc vừa vay tiền làm đề tài để trả, vừa mang bầu đứa thứ hai. Lúc đó, mình nghĩ hay nghỉ làm, ở nhà lo cho con. Khi ban đầu quay trở về, mình hứa với thầy Tới là sẽ xây dựng y học tái tạo tại VN. Lời hứa với thầy cộng với hoàn cảnh gia đình lúc đó làm mình phải đấu tranh tư tưởng”.
Trong câu chuyện của mình, chị nhắc nhiều đến Giáo sư Tiến sĩ Võ Văn Tới, Trưởng bộ môn Kỹ thuật y sinh, là người ảnh hưởng trực tiếp đến sự nghiệp nghiên cứu khoa học của chị. Khi ấy, những nỗ lực của chị, của giáo sư và các cộng sự đã được đáp trả khi Đại học Quốc Gia TPHCM chi 30 tỷ đồng, trong đó Giáo sư Tiến sĩ Võ Văn Tới quyết định dành hơn 1/3 số tiền để xây dựng phòng thí nghiệm y học tái tạo. Nói về Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Văn Tới rất tự hào: “Hiệp là một trường hợp điển hình của người trẻ VN, họ có nhiều tài năng, do đó chỉ cần có điều kiện tối thiểu là họ có thể phát huy được tiềm năng đó. Sở dĩ tôi nói như vậy là vì những năm trước, những người đạt giải thường ASEAN US này là giáo sư hoặc giám đốc Viện nghiên cứu. Ngay cả đối thủ của Hiệp năm nay cũng là giáo sư. Với những cương vị như vậy họ được hỗ trợ về mọi mặt, mọi phương tiện. Trong khi đó, Hiệp chỉ là giảng viên bình thường thôi nhưng cũng nhận được sự hỗ trợ vừa đủ, nhưng Hiệp đã làm được việc lớn như vậy làm chúng tôi rất tự hào”.
Hiện tại, Phòng Thí nghiệm y học tái tạo đã và đang nghiên cứu được những lĩnh vực y học tương đương với thế giới. Tiến sĩ Hiệp cho hay nhóm của chị đang hợp tác với các nhà khoa học Hàn Quốc để nghiên cứu và cải thiện một số giải pháp về xương xi măng. Một dự án khác hợp tác với các nhà khoa học châu Á là nghiên cứu Nano bạc như chất kháng sinh, để giải quyết vấn đề kháng kháng sinh quá nhiều như hiện nay; và nhóm đã phát hiện Nano bạc là một giải pháp tiêu diệt được rất nhiều loại vi khuẩn, vi rút; Một dự án khác nghiên cứu về loãng xương với các nhà khoa học ở Anh. Hiện phòng thí nghiệm còn đang nghiên cứu theo đặt hàng từ Quân đội Hoa kỳ về keo làm lành vết thương, giảm thiểu tư vong khi chưa kịp sơ cứu thời gian đầu. Trước đó, năm 2016, Tiến sĩ Hiệp nhận Giải thưởng Khoa học L’Oreal – Unesco với đề tài nghiên cứu những phát hiện mới của loại vật liệu Titanium trong ngành nha khoa phục hồi.
