(VOH) - Các câu chuyện về Bác rất giản dị, rất đời thường, nhưng là bài học cho rất nhiều thế hệ mai sau. (Theo Những chuyện kể về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh - NXB Văn hóa Văn nghệ)

Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp Đoàn đại biểu Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam lần đầu tiên ra thăm miền Bắc (20/10/1962)

Tháng 10/1962, hai năm sau khi Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam thành lập, Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận cử một đoàn đại biểu chính thức ra thăm miền Bắc. Tôi được cử tham gia trong đoàn. Lần đó, vinh dự vô cùng to lớn đối với chúng tôi là được gặp Bác.

Cũng như tất cả đồng bào, chiến sĩ, cán bộ ở miền Nam - những người làm công tác văn nghệ chúng tôi đều mong được gặp Bác và niềm khao khát vô bờ bến ấy thật là thiêng liêng.

Sau hai ngày đến miền Bắc, sáng ngày 21/10/1962  chúng tôi được vào thăm Bác. Giờ phút đó biết bao hồi  hộp. Biết tin ấy từ hôm đầu, vậy mà chúng tôi vẫn thấy  bất ngờ. Đồng chí Xuân Thuỷ đưa chúng tôi đến Phủ Chủ tịch. Xe vừa dừng, chúng tôi đã thấy Thủ tướng chờ sẵn. Thủ tướng vồn vã đưa chúng tôi về một góc vườn có bộ bàn ghế mây lịch sự đã bày sẵn bánh kẹo, hoa quả.

Chúng tôi vừa ngồi vào bàn thì Bác đến. Bác ôm hôn chúng tôi và hỏi ngay sức khoẻ của mọi người trong đoàn. Bác hỏi thăm luật sư Nguyễn Hữu Thọ và các vị lãnh đạo khác đang công tác ở chiến trường.

Anh Nguyễn Văn Hiếu trân trọng thưa với Bác nỗi xúc động, niềm vui sướng được gặp Bác và Thủ tướng. Anh chuyển đến Bác và Thủ tướng lời kính thăm sức khoẻ của luật sư Nguyễn Hữu Thọ và của Uỷ ban Trung ương Mặt trận Dân tộc giải phóng. Anh nói:

- Đồng bào miền Nam luôn luôn nhắc tới Hồ Chủ tịch với tấm lòng kính yêu vô hạn.

Bác rất xúc động, nhưng lúc nào Bác cũng chủ động. Bác hỏi và nghe anh Hiếu kể chuyện đi thăm các nước. Thủ tướng Phạm Văn Đồng chỉ vào tôi để giới thiệu với Bác, Bác gật đầu:

- Có biết, Bác có đọc rồi.

Rất thân thiết quay sang phía tôi, Bác hỏi:

- Cháu có gặp Giang Nam không?

- Thưa Bác, vì anh ấy ở xa cháu chưa gặp.

Bác khen Giang Nam viết có tình và Bác hỏi thăm một số anh em văn nghệ sĩ giải phóng.

Vì là đoàn đại biểu Mặt trận đầu tiên ra thăm miền Bắc, nên Bác hỏi chúng tôi nhiều về tình hình, về phong trào, về đời sống của đồng bào và chiến sĩ miền Nam.

Chúng tôi kể lại với Bác những tội ác tầy trời của bọn xâm lược Mỹ và bọn tay sai Ngô Đình Diệm. Chúng tôi báo cáo với Bác phong trào đấu tranh các mặt và kể với Bác những gương bất khuất kiên cường tiêu biểu cho tinh thần đấu tranh anh dũng của nhân dân miền Nam.

Anh Hiếu trân trọng thay mặt 14 triệu nhân dân miền Nam thưa với Bác: "Dù phải chịu muôn vàn khó khăn gian khổ, nhân dân miền Nam vẫn kiên quyết và bền bỉ đấu tranh, giữ vững niềm tin chói sáng vào thắng lợi cuối cùng".

Và buổi sáng hôm đó chúng tôi vinh dự được dâng lên Bác và Thủ tướng những tặng phẩm của đồng bào, chiến sĩ miền Nam. Trong tặng phẩm dâng lên Bác có tập thơ chép tay của anh Trọng Tuyển. Trước khi hy sinh, anh Trọng Tuyển có ước mơ duy nhất là được gửi kính tặng Bác tập thơ do tự tay anh viết. Ước mơ đó của anh hôm nay đã thành sự thật.

Bác cầm tập thơ lắng đi một lúc - với niềm xúc động và tình thương bao la đối với miền Nam, Bác đưa tay lên ngực trái, chỗ trái tim mình và nói:

- Bác chẳng có gì tặng lại cả, chỉ có cái này.

- Ngừng một chút, Bác nói tiếp với giọng đầy xúc động:

- Hình ảnh miền Nam yêu quý luôn luôn ở trong trái tim tôi.

Suốt ngày hôm đó và mãi mãi sau này, mỗi lần nhớ lại câu nói đó tôi cứ thấy bồi hồi. Miền Nam yêu quý ở trong trái tim Bác. Tình thương của Bác đối với miền Nam quả là như nước biển Đông không bao giờ cạn.

Năm 1946, khi đi Pháp đàm phán về, trong lời tuyên bố với quốc dân, Bác đã nói với đồng bào miền Nam: "Một ngày mà Tổ quốc chưa thống nhất, đồng bào còn chịu khổ, là một ngày tôi ăn không ngon, ngủ không yên". Như thế đó, trong từng giấc ngủ, trong từng bữa ăn, trong mỗi niềm vui Bác đều dành cho miền Nam.

Mấy hôm sau, đến thăm kỳ họp của Quốc hội, chúng tôi lại được gặp Bác. Hôm ấy, chúng tôi thấy Bác rất vui. Bác chủ trì phiên họp đặc biệt dạt dào tình nghĩa Bắc Nam ấy.

Sau khi Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh đọc lời chào mừng, anh Nguyễn Văn Hiếu đọc lời đáp, các đại biểu Quốc hội ra nghỉ giải lao ở những phòng Gương. Trong lúc các đại biểu đang quây quần hỏi thăm chúng tôi thì Bác đến. Bác kéo tôi đứng gần bên Bác. Bác thân mật giới thiệu với các đại biểu:  

- Các chú có biết chú này không? Chú này là miền Nam trọ trẹ đây. (ý nói người Trị Thiên). Bác và tất cả chúng tôi cười vui vẻ.

Bác bảo tôi:

- Cháu ngâm cho Bác nghe một bài thơ.

Thật bất ngờ, tôi là một người làm thơ và trong những năm chiến đấu ở chiến trường tôi đã viết những bài về miền Nam... Nhưng biết ngâm bài gì bây giờ. Tôi bồi hồi xúc động quá. Bỗng tôi nhớ đến bài "Cháu nhớ Bác Hồ" là bài thơ tôi làm bên bến Ô Lâu (Thừa Thiên). Bài thơ này tôi làm với tình cảm của tuổi thơ và của nhân dân miền Nam nhớ thương và biết ơn Bác Hồ.

Tôi nín hơi cho xúc động lắng xuống và thưa với Bác:

- Thưa Bác, cháu xin ngâm bài thơ "Cháu nhớ Bác Hồ".

Lúc này đại biểu và các nhà báo đến vây quanh Bác rất đông. Mọi người đều vỗ tay hoan nghênh ý định của tôi...

Mùa thu năm 1956, khi làm bài thơ này, tôi chỉ có mỗi mong ước bài thơ được Bác đọc, qua đó Bác sẽ hiểu thêm tình cảm của nhân dân và thiếu nhi miền Nam: Dù sống trong gian khổ, đau thương vẫn ngày đêm hướng về Bác, về miền Bắc thân yêu. Tôi có ngờ đâu, giờ đây tôi được ngâm bài thơ này để Bác nghe. Trong đời tôi, vinh dự này luôn luôn là nguồn sức mạnh to lớn. 

"Đêm đêm bên bên Ô Lâu

Cháu ngồi cháu nhớ chòm râu Bác Hồ..."

Tôi chỉ mới ngâm được hai câu đầu đã thấy nghẹn ngào, tôi cố nén xúc động để ngâm tiếp. Đến đoạn:

"Đêm đến chập chững bâng khuâng

Giở xem ảnh Bác cất thầm bấy lâu...

Nhìn mắt sáng, nhìn chòm râu

Nhìn vầng trán rộng, nhìn đầu bạc phơ".

thì tôi thấy Bác cũng xúc động, đôi mắt Bác chớp chớp. Tôi chỉ ngâm tiếp được hai câu:

"Càng nhìn càng lại ngẩn ngơ

ôm hôn ảnh Bác mà ngờ Bác hôn..."

rồi nghẹn ngào không ngâm tiếp được nữa, tôi nhìn Bác và nước mắt trào ra. Bác liền quàng tay qua vai tôi và ôm tôi hôn thắm thiết, Bác nói:

- Đấy! Hôm nay Bác hôn thật đấy?

Tôi sung sướng, cảm động đến ngây ngất. Tất cả đại  biểu và các nhà báo có mặt cũng đều xúc động, nhiều người lấy khăn lau nước mắt. Và, may sao một phóng viên nhiếp ảnh đã kịp ghi lại phút thiêng liêng đó.

Đến hôm nay, mỗi lần mở tấm ảnh ra xem tôi vẫn thấy như còn ấm hơi Bác...  Sau đó chúng tôi còn được Bác cho gặp một đôi lần nữa. Những lần đó Bác tiếp chúng tôi rất đơn giản nhưng vô cùng ấm cúng.

Lần nào gặp, Bác cũng hỏi hoặc dạy bảo tôi về nghiệp vụ sáng tác. Có khi Bác hỏi:

- Cháu đang viết những gì? ở miền Nam các cháu viết như thế nào?

Nghe tôi kể lại cuộc sống và sáng tác của anh chị em làm công tác văn nghệ miền Nam, Bác gật đầu:

- Đúng, làm nhà văn, nhà thơ phải có thực tế như vậy thì tác phẩm mới phục vụ được đồng bào, chiến sĩ.

Bác nhắc tôi phải cố gắng viết cho có tình và Bác dặn thêm: "Muốn viết cho có tình cháu phải sống như người chiến sĩ, sống gần gũi với đồng bào, phải hiểu thật nhiều về họ...".

Và, có một lần, Bác nói một câu mà tôi nhớ mãi, lấy đó làm bài học cho mình. Lúc đó, Bác tặng cho anh Nguyễn Văn Hiếu một cuốn tạp chí Châu âu (Europe) số đặc biệt đăng toàn tác phẩm Việt Nam. Nhân đó tôi cũng muốn khoe với Bác một chút. Tôi thưa:

- Thưa Bác, trong này họ cũng có dịch thơ cháu! Tôi tưởng Bác sẽ khen. Nhưng không, rất lãnh đạm, Bác bảo: - ừ, cháu thì chỉ biết thơ cháu, có biết thơ ai? Tôi biết Bác muốn nhắc tôi không nên đề cao mình, chỉ biết có thơ mình, tác phẩm mình, mà không biết, không đọc, không học hỏi anh em khác.

 Nói chuyện với chúng tôi bao giờ Bác cũng nói, cũng hỏi cụ thể, tỉ mỉ. Tôi nhớ mãi lần Bác hỏi tôi về chuyện vợ con như một người ông hỏi đứa cháu trai đi xa về, Bác cười và bảo: - Học Bác gì thì học, chứ đừng học chuyện vợ con.

 Suốt đời tôi, những lời dạy bảo của Bác sẽ mãi mãi là niềm vui, là cuộc sống đầy đề tài cho thơ, cho văn, cho sự cống hiến của tôi với quê hương.