Vấn đề này không mới, nhưng đã và đang diễn ra phức tạp, nhức nhối, bởi mỗi thời khắc đều có nguy cơ chết người, hoặc thương tật vĩnh viễn. Ngoài những thiếu sót trong công tác quản lý Nhà nước về an toàn lao động tại các công trình, còn có nguyên nhân là do chủ đầu tư, tư vấn giám sát, nhà thầu cố tình phớt lờ các quy định về an toàn lao động.
Thông tin liên tiếp về các vụ tai nạn lao động trong xây dựng thật sự khiến nhiều người bất an. Ngoài vụ việc mới nhất ở công trình Trung tâm thương mại trên đường Phạm Văn Đồng, trước đó, ngày 12/9, công trình dự án căn hộ Saigonhomes trên Hương lộ 2 (phường Bình Trị Đông A, quận Bình Tân), nhà thầu là Công ty Cổ phần xây dựng Nhà đẹp Sài Gòn đang thi công bất ngờ giàn giáo bị đổ sập, 2 công nhân rơi từ tầng 10 xuống đất, tử vong.
Hay vụ sập cẩu công trình xây dựng trên đường Phạm Văn Đồng (quận Gò Vấp, TPHCM) vào 19/9 khiến nhiều người hốt hoảng. Chiếc cần cẩu cao hơn chục mét ngã đổ xuống chắn ngang đường, khiến giao thông bị ùn tắc nhiều giờ liền trên tuyến đường huyết mạch, may mắn ở thời điểm trưa vắng nên không có thương vong, nếu không hậu quả có thể đã nghiêm trọng hơn rất nhiều.
Theo báo cáo của Cục An toàn lao động, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, TPHCM nằm trong danh sách 10 địa phương đứng đầu cả nước vì có nhiều người chết do tai nạn lao động. Năm 2017, TPHCM xảy ra hơn 1.500 vụ tai nạn lao động với hơn 1.500 người bị nạn, trong đó có 102 người chết, cao nhất nước. 6 tháng đầu năm 2018, theo thống kê có 486 người bị tai nạn lao động, trong đó có 25 người chết và 68 người bị thương nặng. So với cùng kỳ năm 2017, đã có giảm đáng kể cả về số vụ, số người bị nạn và số người chết.
Phần lớn nguyên nhân dẫn đến các vụ tai nạn lao động là do sự chủ quan, thiếu cẩn trọng. Đó là các trường hợp không có hoặc thiếu quy trình, biện pháp làm việc an toàn, thiết bị hông bảo đảm và không trang bị đủ phương tiện bảo vệ cá nhân... Theo nhận định của ngành chức năng, tình hình tai nạn lao động tại TPHCM đang diễn biến phức tạp do việc nâng cấp hạ tầng cũng như xây dựng các chung cư cao tầng, nhà ở dân dụng rất nhiều nên sử dụng lao động phổ thông cũng rất lớn. Đội ngũ này đa phần không được tập huấn về an toàn, vệ sinh lao động dẫn đến tai nạn ngày càng gia tăng.
Nhiều vụ tai nạn lao động nghiêm trọng đã không được khai báo, thống kê đầy đủ theo quy định. Phổ biến tình trạng thân nhân người bị tai nạn thường thỏa thuận với chủ sử dụng lao động để nhận chế độ “bồi thường một lần”, thay vì khai báo, làm thủ tục để được giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội do tai nạn lao động. Thêm vào đó, một số doanh nghiệp vừa và nhỏ ngành xây dựng cũng xem thường việc tuân thủ các biện pháp đảm bảo an toàn lao động trong thi công các công trình cao tầng. Rất dễ nhận thấy nhiều công trình thiếu biện pháp che chắn, lưới phòng hộ, dây treo an toàn, hoặc có cũng rất sơ sài. Đặc biệt là thiếu tổ chức huấn luyện, đào tạo định kỳ bài bản về công tác an toàn cho người lao động.
Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 1 triệu lao động trẻ bước vào thị trường lao động. Trong bối cảnh thị trường xây dựng phát triển nóng, công trình xây dựng khắp nơi tình hình mất an toàn lao động cũng nóng bỏng và đầy bất an. Nếu người sử dụng lao động, tức doanh nghiệp, chưa quan tâm đúng mức vấn đề an toàn lao động, thiếu các quy trình, biện pháp làm việc đảm bảo an toàn lao động, thì việc đảm bảo an toàn người lao động chỉ có thể phó mặc cho may rủi. Các quy định chế tài đã có, vấn đề là phải có sự kiểm tra giám sát chặt chẽ, xử lý thật nghiêm vi phạm, thậm chí ngoài trách nhiệm dân sự, cần truy cứu hình sự nếu cần với những vụ vi phạm nghiêm trọng. Có như vậy mới đủ sức răn đe, buộc các chủ đầu tư và nhà thầu quan tâm đúng mức đến việc đảm bảo an toàn lao động, hạn chế thấp nhất tai nạn và những vụ thương vong đau lòng.
