Với chủ đề là “Giải pháp giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, hướng tới xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh – Thành phố Văn hóa”, chương trình Đối thoại văn hóa số đầu tiên do Sở Văn hóa và Thể thaoThành phố Hồ Chí Minh phối hợp cùng Ban Tuyên giáo Thành ủy thực hiện, đã nêu nhiều ý kiến, cũng như giải pháp để nâng cao đời sống văn hóa nghệ thuật thành phố. Một trong những giải pháp được các chuyên gia đặt ra là đẩy mạnh hơn nữa giáo dục nhà trường, kết hợp giáo dục xã hội và giáo dục gia đình. Chúng tôi xin gửi đến độc giả ý kiến của Phó giáo sư, Tiến sĩ Huỳnh Quốc Thắng:
Trong quá trình xây dựng văn hóa của cá nhân, của cộng đồng, chúng ta sẽ phải đang và sẽ đối đầu những áp lực rất lớn, rất phức tạp mà cần phải nhìn sâu hơn, toàn diện hơn, đồng bộ hơn. Dựa vào quan điểm văn hóa theo nghĩa rộng cùng với quan điểm đường lối chung đã có hiện nay. Nhóm nội dung mục tiêu thứ nhất, đó là xây dựng chủ thể đời sống văn hóa và đời sống văn hóa thành phố, gồm: một, xây dựng con người văn hóa của thành phố; hai là xây dựng nếp giao tiếp ứng xử; ba là xây dựng môi trường văn hóa trên toàn địa bàn thành phố. Thực chất đó là việc đẩy mạnh hơn nữa giáo dục nhà trường như là chiến lược kết hợp giáo dục xã hội và giáo dục gia đình. Vấn đề không phải dạy chữ dạy nghề nữa, mà là xây dựng con người phát triển toàn diện: trí đức thể mỹ, kết hợp với xây dựng thói quen nếp sống mới, của những thị dân có văn hóa, từ trong gia đình đến các công sở, cho đến nơi công cộng. Hướng đến xây dựng môi trường sống tốt lành cả về tự nhiên lẫn xã hội, trên những không gian khác nhau, khu vực nội thành, ngoại thành, khu vực ven đô.
Nhóm mục tiêu nội dung thứ hai là xây những lĩnh vực văn hóa trọng tâm của thành phố, phát triển lĩnh vực khoa học công , thông tin và truyền thông. Thứ hai, phát triển văn học nghệ thuật. Thứ ba, là bảo tồn và phát huy tốt các vốn di sản văn hóa thành phố. Đỉnh cao của quá trình này hiện nay đó là việc vận dụng thành tựu cách mạng công nghiệp 4.0 để đẩy mạnh hơn nữa xây dựng thành phố thông minh. Vấn đề đặt ra không chỉ là vấn đề thông tin máy móc mà vấn đề dựa trên trí tuệ và tâm hồn con người. Phải lấy con người và văn hóa làm trung tâm của sự phát triển thành phố. Phát triển văn học nghệ thuật theo tinh thần đó là một chiến lược rất quan trọng. Vấn đề đặt ra hiện nay cho Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay là mô hình hoạt động văn học nghệ thuật phải theo mô hình sản xuất lớn và tính bài bản cho cả lực lượng chuyên nghiệp lẫn quần chúng.
Bên cạnh đó, hiện nay, Thành phố Hồ Chí Minh chúng ta có hàng trăm di tích, hàng ngàn vốn di sản văn hóa phi vật thể, từ lễ hội truyền thống võ thuật cổ truyền của dân tộc đến các loại hình ẩm thực tiêu biểu cho các vùng miền cả nước và cả thế giới. Tất cả đều là nguồn tài nguyên văn hóa lớn, có thể góp phần vào đời sống văn hóa, của người dân và cả hoạt động du lịch của thành phố trong thời gian tới. Nhóm mục tiêu nội dung thứ ba, xây dựng các thiết chế văn hóa xã hội, gồm một thiết chế văn hóa cổ truyền, hai thiết chế văn hóa hiện đại, bà là thiết chế văn hóa gia đình. Cụ thể là hàng trăm đền đài lăng miếu nếu được bảo tồn tốt thì nó trở thành những nơi bảo tồn những nét văn hóa, đồng thời nó có thể đáp ứng nhu cầu bộ phận lớn công chúng. Bên cạnh là câu lạc bộ, nhà văn hóa, trung tâm văn hóa, du lịch, thư viện, bảo tàng, nhà hát và các thiết chế thể dục thể thao... nếu được xây dựng tốt, đầu tư tốt, nó trở thành xương sống của đời sống văn hóa thành phố, tiến tới xây dưng nền công nghiệp văn hóa, mà thế giới người ta gọi là công nghiệp sáng tạo, sẽ ngang tầm với sự phát triển của thành phố và xu thế chung của thế giới.
Ngoài ra, vấn đề lớn là gia đình. Hiện nay, với chức năng là một trong những thiết chế ở đời sống hàng ngày của toàn bộ người dân nhưng như chúng ta đã biết đang chịu những thử thách rất gay gắt của cơ chế thị trường ở mặt trái của nó và cả những tiêu cực của quá trình đô thị hóa. Nếu được chăm chút bảo vệ tốt nó có thể trở thành hệ thống thiết chế xã hội, vừa là môi trường tồn tại phát triển của từng cá nhân, vừa là nơi giữ gìn các giá trị truyền thống và văn hóa dân tộc. Và nó cũng là điểm tựa vững chắc cho đời sống kinh tế xã hội chúng ta.
Xây dựng đời sống văn hóa lớp trẻ, theo chúng tôi giải pháp đầu tiên là xử lí điều tiết các qui luật liên quan mối quan hệ văn hóa và kinh tế. Giải pháp thứ hai là nâng cao chất lượng hiệu quả quản lí văn hóa. Giải pháp thứ ba là xây dựng nguồn nhân lực nhân tài cho các lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Trường hết khẳng định vì sao, thời gian qua, các văn kiện nghị quyết của đảng đã nhiều lần đề cập sâu về mối quan hệ giữa văn hóa với kinh tế. Ví dụ như phát triển văn hóa phải đồng bộ với kinh tế, văn hóa vừa là mục tiêu vừa là động lực Qua thực tế cho thấy, khi bị bỏ quên, hoặc vì lí do nào đó không thể tiến lên của kinh tế thì ắt hẳn sẽ tạo ra những hệ lụy xã hội. Điều đó cùng nhiều lí lẽ khác đòi hỏi thành phố càng có sự quan tâm cụ thể, sâu sát nhiều hơn nữa trong mọi mặt, chỉ đạo đầu tư cho hoạt động văn hóa. Và tất cả phải ngang tầm với sự quan tâm về kinh tế.
Bên cạnh vai trò đầu mối tham mưu, tác nghiệp thường xuyên của ngành văn hóa, và các ngành chức năng liên quan, văn hóa phải trở thành việc chung của toàn xã hội mà người lãnh đạo quản lí cao nhất, phải là các cấp ủy đảng chính quyền, và sự phối hợp với các ban ngành đoàn thể, tức toàn bộ hệ thống chính trị. Và gắn ngay trong mọi nhiệm vụ chính trị thường xuyên của hệ thống đó. Tôi muốn nhấn mạnh, trong mọi giải pháp đó, thì quản lí hành chính pháp chế về văn hóa phải được chú ý đề cao. Nó phải tạo ra kỷ cương xã hội. Tất nhiên nó phải kết hợp với cơ chế tự quản tự điều hành, tạo ra sự tự điều chỉnh, sự tự giác của con người. Điều đó là giải pháp cực kì quan trọng để chống lại tiêu cực về văn hóa đặc biệt là trong giới trẻ. Lẽ đương nhiên, đội ngũ quản lí văn hóa, lực lượng văn nghệ sĩ tài năng, những người nghiên cứu về lí luận phê bình văn học nghệ thuật của thành phố rất cần tập trung qui hoạch đào tạo bồi dưỡng, kết hợp phát huy tốt hơn nữa trong thực tế.
