Sau hơn 20 năm triển khai thực hiện chủ trương của Thành ủy TPHCM về cuộc vận động nhân dân hiến đất mở rộng hẻm, mở rộng đường, đến nay toàn Thành phố đã có hơn 168 ngàn hộ dân tham gia hiến hơn 5 triệu m² đất, ước tính tương đương số tiền hơn 10.000 tỷ đồng. Đây là kết quả rất lớn không chỉ về giá trị vật chất, mà còn thể hiện sự chung sức, đồng lòng của người dân trước chủ trương đúng đắn của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh.

Đề cập đến những việc làm ý nghĩa này, phóng viên Phong Võ có loạt bài “Chủ trương hiến đất mở đường - ý Đảng hợp lòng dân”.

Bài 1: Chủ trương đúng, dân làm theo

Vào những năm 2000, trước tốc độ đô thị hóa nhanh ở Thành phố Hồ Chí Minh, dân số đông, nhất là ở các quận nội thành, trong khi các địa bàn dân cư còn tồn tại nhiều con đường, hẻm nhỏ ngoằn ngoèo, không đạt quy chuẩn về giao thông, mất an toàn phòng cháy, chữa cháy và không đảm bảo để xe cứu thương có thể tiếp cận nhà người dân khi cần hỗ trợ về y tế. Trước thực tế đó, Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh đề ra Chủ trương vận động Nhân dân hiến đất mở rộng hẻm, đường và phát động thực hiện rộng rãi trong Nhân dân, theo phương thức “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”. Thời điểm đó cũng có 1 số ý kiến cho rằng chủ trương này rất khó thực hiện, vì ai cũng biết đất ở TPHCM có giá trị kinh tế rất cao, thêm vào đó nhà người dân ở khu vực các quận nội thành thường có diện tích nhỏ nên rất khó vận động. Khi chủ trương được triển khai về đến cơ sở, lãnh đạo các phường xã thời gian đầu dù rất quyết tâm nhưng cũng có chút đắn đo, e ngại vì tác động trực tiếp đến quyền lợi của người dân.

Tại Quận 3, một quận trung tâm của Thành phố, dù đã tiển khai ngay thời gian đầu vào năm 2000, nhưng công tác này gặp không ít khó khăn, chủ yếu chỉ dừng lại ở việc vận động tháo dỡ các vật dụng che chắn, mái che lấn chiếm hẻm. Đến năm 2003 thì hẻm 467, đường Điện Biên Phủ, phường 3 trở thành hẻm đầu tiên đã vận động các hộ dân đồng thuận chủ trương hiến đất, giao mặt bằng để thi công mở rộng, nâng cấp hẻm. Từ đó mô hình này đã được triển khai nhân rộng, chính thức được thực hiện đồng bộ tại các phường còn lại từ năm 2004, và đến nay Quận 3 trở thành một trong các quận đi đầu trong phong trào hiến đất mở hẻm của Thành phố với sự tham gia của hơn có 3.700 hộ dân, hiến đất mở rộng 95 tuyến hẻm, tổng diện tích 7.434m² (tương đương 885 tỷ đồng).

Chia sẻ kinh nghiệm từ thực tế trong công tác vận động người dân hiến đất mở đường thời gian qua, bà Trần Thị Hường, Trưởng ban Dân vận Quận 3 cho rằng: “Đầu tiên phải có chủ trương đúng đắn, phù hợp với lòng dân thì việc vận động mới thành công, người dân tham gia đông đảo. Đến nay thì các hẻm còn lại trên địa bàn quận cũng có sự đồng thuận rất cao từ người dân từ trên 85%, có hẻm đến 97% người dân đồng thuận hiến đất”.

Việc chấp nhận hiến vài mét vuông đất với một hộ gia đình nghe thì có vẻ đơn giản, dễ thực hiện, nhưng để có được sự đồng thuận từ chính người dân thì không hề dễ dàng. Vì đơn giản đất đai, nhà cửa luôn là tài sản quý giá của mỗi gia đình, đôi khi nhiều gia đình phải mưu sinh vất vả suốt thời gian dài mới có thể có được 1 căn nhà vài chục mét vuông trong những con hẻm nhỏ. Nên việc họ đắn đo, không chấp nhận hiến tặng cũng là điều đương nhiên. Thế nhưng trên thực tế hoàn toàn không phải vậy, trong xã hội và nhất là tại TPHCM, luôn luôn có những tấm lòng rộng mở, những nghĩa cử cao đẹp, sự sẻ chia, sẵn sàng cho đi cái mình đang có vì sự phát triển của Thành phố, vì lợi ích chung của cộng đồng. Hơn ai hết, chính những người dân ở trong những con hẻm nhỏ là người hiểu rõ những khó khăn, bất tiện trong cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày, nên khi tiếp nhận một chủ trương đúng từ cấp ủy, chính quyền địa phương họ sẵn sàng hưởng ứng.

Bà Trần Thị Hải - một trong những người dân tiên phong tham gia hiến đất ở phường 3, Quận 3 từ những ngày đầu bày tỏ: “Hiến đất thì dân hết lòng ủng hộ, mở rộng đường thông thoáng, có sự cố gì thì xe cứu hỏa, cứu thương vô được thì tốt cho dân. Mở rộng hẻm ra thì nhà mình khang trang hơn, đất mình cũng có giá trị hơn”.

Tân Phú là quận có phong trào hiến đất mở đường, mở hẻm khá sớm ngay từ khi những năm đầu thành phố phát động. Nhờ vậy, các phường Tân Sơn Nhì, Tân Thành, Tân Thới Hòa, Phú Thọ Hòa, Phú Thạnh… đường sá bàn cờ vuông vức, khang trang, việc làm ăn, đi lại của người dân thuận lợi hơn rất nhiều. Sau nhiều năm, ông Nguyễn Văn Quang, nhà ở đường Dân Tộc, phường Tân Sơn Nhì vẫn cảm thấy rất tự hào về con đường nhỏ trước 1996 giờ đây đã trở thành con đường khang trang rộng hơn 8m ở khu phố của mình, trong đó có sự đóng góp của gia đình và những người hàng xóm xung quanh. “Phải xem xét đắn đo giữa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng. Sau thời gian suy nghĩ thì mình thấy lợi ích cộng đồng lớn hơn nên quyết định hiến đất. Cuộc sống của mình cũng tốt hơn thì bản thân gia đình mình cũng hưởng lợi trong chính sách đó”.

Nhắc đến phong trào hiến đất mở rộng hẻm tại quận Phú Nhuận, nhiều người vẫn nhớ con hẻm 162 Phan Đăng Lưu, phường 3. Khi chưa được chỉnh trang, hẻm chỉ rộng khoảng 2m, có đoạn chỉ hơn 1m rất khó khăn cho việc đi lại của người dân và nếu có xảy ra cháy nổ, xe chữa cháy sẽ không vào được rất nguy hiểm. Thế nhưng, bằng quyết tâm cao, các ban ngành của quận Phú Nhuận cùng với sự đồng tình hưởng ứng của người dân trong thời gian ngắn đã chỉnh trang thành con hẻm khang trang, xe ô tô có thể ra vào và trở thành một trong những công trình điển hình cho sự thành công của cuộc vận động người dân hiến đất mở rộng hẻm ở quận Phú Nhuận. Không riêng gì những gia đình có diện tích lớn sẵn sàng hiến đất, mà ngay cả những người dân mà nhà chỉ vỏn vẹn 20 mét vuông như bà Nguyễn Thị Diễm Thúy cũng sẵn sàng hưởng ứng vì lợi ích chung: “Cũng phải suy  nghĩ nhiều lắm, vì tấc đất tấc vàng. Tuy nhiên, suy nghĩ đi nghĩ lại nếu mọi nhà đều cố gắng một chút thì cả hẻm, khu phố đều hưởng lợi từ đó. Trước mắt là nhân dân trong hẻm được hưởng lợi từ việc mở rộng hẻm”.

Phong trào vận động nhân dân hiến đất mở rộng hẻm, đường tại TPHCM đã minh chứng, khi có chủ trương đúng, phù hợp với lợi ích của người dân thì sẽ được người dân tin tưởng, ủng hộ và sẵn sàng chia sẻ tài sản, vật chất của gia đình mình có khi lên đến hàng tỷ đồng. Ông Lại Văn Nghề, ở phường Tân Tạo A, quận Bình Tân - người đã tiên phong tự nguyện hiến hơn 1.000 m² đất trị giá khoảng 450 lượng vàng để mở rộng đường Nguyễn Văn Cự cho biết, dù phải hiến một khối lượng tài sản lớn, nhưng ông cho rằng giá trị vật chất mà ông hiến tặng cũng không bằng lợi ích chung cho cộng đồng: “Mình vui vì bản chất, truyền thống, vì mang lại niềm vui cho xã hội, đường khang trang hơn. Cái cống hiến đôi khi lớn hơn giá trị, thời điểm 20 năm trước 1000 mét vuông đất khoảng 450 lượng vàng, tính ra giờ khoảng 30 tỷ”.

Thực tế đã chứng minh, để thực hiện có hiệu quả cuộc vận động Nhân dân hiến đất mở rộng hẻm, mở rộng đường thì công tác tuyên truyền, vận động người dân được chú trọng hàng đầu. Theo đó, cả hệ thống chính trị cơ sở phải tích cực tuyên truyền, vận động, phải làm cho người dân hiểu chủ trương đúng đắn của Thành phố là nhằm hướng đến lợi ích, an toàn tiện lợi cho cuộc sống của người dân ngay tại địa bàn đang sinh sống. Khi người dân đã hiểu, nhìn thấy được những kết quả tích cực từ chủ trương đúng đắn của Thành phố mang lại sẽ nhiệt tình ủng hộ và tạo sự lan tỏa rất nhanh từ địa phương này sang địa phương khác.

Phong Võ