Nhưng khác với lần trước, chuyến công du lần này diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ đồng minh khăng khít Mỹ - Nhật đang vấp phải nhiều trở ngại, không chỉ trong vấn đề hợp tác kinh tế - thương mại mà còn là vị thế của Nhật bản trong việc giải quyết vấn đề Triều Tiên.
Liệu chuyến thăm Mỹ 4 ngày của ông Abe có thể hóa giải những bất đồng giữa hai bên?
Không khó để lý giải tại sao Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe lại chọn thời điểm này để tiến hành chuyến thăm Mỹ. Diễn ra trong 4 ngày (17-21/4), chuyến thăm này mang nhiều kỳ vọng. Thứ nhất là vực dậy uy tín của Thủ tướng Abe. Thủ tướng Shinzo Abe lên đường thăm Mỹ khi tỷ lệ ủng hộ trong nước đã giảm xuống chỉ còn gần 27%, mức tín nhiệm thấp nhất kể từ khi ông Abe lên nắm quyền vào tháng 12/2012.
Nguyên nhân xuất phát từ chuyện, chính quyền của Thủ tướng Abe đang phải đối mặt với vô số chỉ trích liên quan đến một vụ bê bối mua bán đất công của một tổ chức giáo dục tư nhân. Bất chấp vợ chồng ông Shinzo Abe thời gian qua kiên quyết phủ nhận có liên quan, nhưng phe đối lập vẫn không ngừng gây sức ép buộc Thủ tướng Abe phải từ chức.
Thứ hai, Nhật Bản mong muốn Mỹ có những hồi đáp chính thức giải quyết những tranh chấp thương mại đang tồn tại. Trước đây, Tổng thống Mỹ thường bày tỏ quan điểm cho rằng Nhật Bản được lợi trong khi Mỹ chịu thiệt hơn trong quan hệ thương mại song phương.
Vì thế, việc mới đây Mỹ không đưa Nhật Bản vào danh sách các quốc gia được miễn trừ thuế nhập khẩu nhôm và thép mà Mỹ mới ban hành, khiến Thủ tướng Nhật Bản vấp phải một làn sóng chỉ trích mạnh mẽ từ trong nước. Các chuyên gia Nhật Bản cho rằng ông Donald Trump chủ ý dùng thuế nhập khẩu để gây sức ép Nhật Bản đồng ý đàm phán song phương về Hiệp định tự do thương mại (FTA), yêu cầu mà cho đến nay Nhật Bản vẫn bác bỏ. Dự kiến, Thủ tướng Shinzo Abe sẽ đề nghị Tổng thống Donald Trump đưa Nhật Bản vào danh sách các nước được miễn thuế nhập khẩu nhôm và thép với lý do các sản phẩm thép của Nhật Bản đã giúp cho các sản phẩm ô tô của nhà sản xuất ô tô của Mỹ có giá thành rẻ hơn và cạnh tranh hơn.
Thứ ba, chuyến thăm được kỳ vọng sẽ giải tỏa những sức ép về chuyện “Nhật bản đang bị gạt ra rìa trong vấn đề Triều Tiên”. Thời gian gần đây, Thủ tướng Shinzo Abe được cho đang bị “ra rìa” trong các nỗ lực ngoại giao quốc tế để giải quyết vấn đề Triều Tiên, do phía Hàn Quốc đứng ra làm trung gian. Trong khi, Nhật Bản là một trong những quốc gia đối mặt với đe dọa từ chương trình tên lửa đạn đạo của CHDCND Triều Tiên.
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. (Nguồn: Euronews)
Trong bối cảnh, hai hội nghị quan trọng là hội nghị thượng đỉnh liên Triều và thượng đỉnh Mỹ - Triều đang được các bên tích cực chuẩn bị - mà không có sự tham dự của Nhật Bản ở bất cứ vai trò nào, Nhật bản lo ngại Tokyo sẽ mất dần ảnh hưởng khi địa chính trị khu vực đang dần dịch chuyển.
Việc báo chí quốc tế chạy những hàng tít lớn, như “Thủ tướng Nhật thăm Mỹ giữa lúc trong - ngoài đều rối”, “Đối thoại tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago có thể cứu vãn quan hệ Mỹ - Nhật?” hay “Thủ tướng Abe đến Mỹ tìm lại tiếng nói trong cuộc chơi với Triều Tiên”… cũng đang khiến nhà lãnh đạo Nhật bản không mấy vui vẻ.
Đây cũng là lý do khiến ngay trong ngày đầu tiên thăm Mỹ, tại buổi họp báo cùng Tổng thống Mỹ Donald Trump, Thủ tướng Abe đã khẳng định ngay rằng, ông muốn tái khẳng định sự hợp tác giữa Mỹ và Nhật Bản về vấn đề Triều Tiên.
Có lẽ, Thủ tướng Abe muốn đồng minh Mỹ cân nhắc kỹ lưỡng những thỏa thuận với Triều Tiên, làm sao tránh gây bất lợi cho Nhật Bản. Cũng vì thế, vấn đề Triều Tiên đã được cho là phép thử cho mối quan hệ đồng minh Mỹ - Nhật, vốn coi hồ sơ hạt nhân tên lửa của Bình Nhưỡng là một trong những sợi dây gắn kết giữa hai bên.
Tất nhiên về phần mình, Tổng thống Donald Trump đã trấn an Thủ tướng Shinzo Abe rằng, Mỹ luôn quan tâm tới an ninh của các nước đồng minh như của chính nước Mỹ. Đồng thời, Mỹ vẫn quyết tâm thực hiện chiến lược phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên một cách hoàn toàn và không thể đảo ngược.
Trong một động thái mới nhất, Tổng thống Donald Trump cam kết sẽ nêu những quan tâm của Nhật Bản không những về vấn đề Triều Tiên mà còn là vấn đề công dân Nhật Bản bị bắt cóc.Đối với Tổng thống Donald Trump, ông Shinzo Abe là một trong số ít, nếu không nói là duy nhất trong số các nhà lãnh đạo nước ngoài ủng hộ quan điểm của Tổng thống Donald Trump khi lên nắm quyền. Thủ tướng Shinzo Abe xem mối quan hệ đặc biệt với Tổng thống Mỹ là bằng chứng cho sức mạnh liên minh Mỹ- Nhật, góp phần đảm bảo an ninh cho chính Nhật Bản.
Rõ ràng, với một đồng minh quan trọng tại khu vực châu Á như Nhật Bản, chính quyền Tổng thống Trump khó có thể “ngó lơ” những nguyện vọng của Tokyo. Hiện Mỹ vẫn có khoảng 50.000 binh lính đồn trú tại các căn cứ quân sự tại Nhật Bản. Vì thế không thể phủ nhận, liên minh Mỹ - Nhật là một khối gắn kết góp phần duy trì tiếng nói và sự ảnh hưởng của Mỹ tại khu vực địa chiến lược và năng động hàng đầu thế giới là châu Á - Thái Bình Dương.
Đây cũng là một trong những nền tảng quan trọng hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Mỹ đối với khu vực. Đặc biệt trong bối cảnh, đối thủ “nặng ký” của Mỹ là Trung Quốc đang ngày mở rộng và tăng cường vị thế và ảnh hưởng không chỉ trong khu vực mà trên toàn thế giới.
Về phần mình, Thủ tướng Nhật Bản không quên nhắc khéo nhà lãnh đạo Mỹ về những lợi ích mà Washington có được từ Nhật Bản về kinh tế thương mại.Việc các sản phẩm thép của Nhật Bản đã giúp cho những chiếc ô tô được sản xuất tại Mỹ có giá thành rẻ và cạnh tranh hơn.Nhật bản hy vọng nhà lãnh đạo Mỹ sẽ cân nhắc “lợi hại” và ứng xử với đồng minh truyền thống Nhật bản với một thái độ trọng thị và vồn vã hơn trước.
Với chương trình làm việc bao gồm những vấn đề gai góc, trong bối cảnh tình hình thế giới và chính trường Nhật Bản diễn biến phức tạp, giới chuyên gia dự đoán chuyến thăm Mỹ 4 ngày là một trong những nhiệm vụ đầy thách thức của Thủ tướng Shinzo Abe. Kết quả của cuộc gặp này, nếu thành công, sẽ là một mũi tên trúng hai đích, vừa giúp Nhật Bản lấy lại được vị thế trong vấn đề Triều Tiên, đồng thời cải thiện uy tín của Thủ tướng Abe trước thềm cuộc bầu cử Chủ tịch đảng Dân chủ tự do (LDP) vào tháng 9 tới./.
Nguyệt Minh
